HRA i CGO: Kazna za nastavnika Mata Kankaraša ugrožava slobodu izražavanja

„Gostujući u ovoj TV emisiji, Kankaraš je kritikovao postupanje direktorice podgoričke Gimnazije Biljane Vučurović u slučaju seksualnog uznemiravanja bivše učenice od strane nastavnika Radomana Čečovića, za koju je Prosvjetna inspekcija predložila razriješenje upravo tog dana, uz primjedbe na netransparentno izdavanje saopštenja u ime nastavnog kadra škole i način predstavljanja ove obrazovne ustanove“, navodi se u saopštenju koje potpisuju izvršne direktorke HRA Tea Gorjanc Prelević i CGO Daliborka Uljarević.

Kako ističu, izlaganje Kankaraša u TV emisiji v.d. direktora Pejović je protumačio kao težu povredu radne obaveze – ponižavanje drugog zaposlenog, sa ciljem ugrožavanja njegovog ugleda, ličnog dostojanstva i integriteta, kako se navodi u odluci koja je donijeta 31. marta 2025.

„Međutim, u kritici koju je Kankaraš iznio u pomenutoj emisiji nema „ponižavanja“ gospođe Vučurović, pogotovo ne „sa ciljem ugrožavanja ugleda, ličnog dostojanstva i integriteta“. Kankaraš je u emisiji iznio svoj stav, kao prosvjetni radnik, o temi od opšteg interesa, u vrijeme kada je javnost mogla da izvrši uvid kako u skandalozne poruke koje je nastavnik Čečović upućivao bivšoj učenici, kao i da se obavijesti o mjerama koje su u odnosu na njega preduzete, odnosno koje nisu preduzete“, napominje se u saopštenju HRA i CGO.

Dodaju da je tri dana nakon gostovanja Kankaraša na televiziji objavljeno da je Ministarstvo prosvjete, nauke i inovacija razriješilo Biljanu Vučurović dužnosti direktorice Gimnazije.

„Razrješenje je uslijedilo upravo zbog nepreduzimanja zakonom propisanih mjera u vezi sa slučajem seksualnog uznemiravanja. Vučurović nije prijavila ovaj slučaj nadležnim organima, a nastavniku Čečoviću je izrekla kaznu smanjenja plate za 30 odsto. Posebno zabrinjava pristup u kojem su izrečene gotovo iste kazne za seksualno uznemiravanje (30 posto smanjenja plate), kao i za izražavanje mišljenja o temi od opšteg interesa (20 odsto smanjenja plate). Izjednačavanje teške profesionalne i ljudske greške sa upotrebom prava na slobodu govora je vrlo problematično u kontekstu razumijevanja demokratskih vrijednosti“, ističu u HRA i CGO.

U odluci se, kažu, između ostalog, navodi i pitanje v.d. direktora Pejovića upućeno Kankarašu, a koje glasi „da li je u redu da istupa u ime ustanove, a da za to nema ovlašćenje?“.

„Ovakvo pitanje je neutemeljeno jer izražavanje vlastitog stava i mišljenja svakog zaposlenog, pa tako i nastavnika, nije pitanje ovlašćenja, već osnovnog ljudskog prava i slobode izražavanja. U važećim propisima nema zabrane prosvjetnim radnicima da javno iznose mišljenja, a i kad bi postojala takva zabrana bila bi neustavna“, ukazuju iz tih organizacija.

CGO i HRA cijene da je odluka o kažnjavanju nastavnika Kankaraša suprotna članu 10 Evropske konvencije o ljudskim pravima, koji garantuje slobodu izražavanja, odnosno slobodu vlastitog mišljenja, kao i saopštavanja informacija i ideja.

„Praksa Evropskog suda za ljudska prava (Sorguç protiv Turske, predstavka br. 17089/03, 23. juni 2009) pokazuje da se u pitanjima od javnog značaja prednost daje profesorima da iznesu svoje mišljenje o institucijama ili sistemima u kojima rade, kao i slobodu da znanje i istinu podijele bez ograničenja, u odnosu na značaj zaštite ugleda pojedinca“, naglašavaju.

Kritika je, ističu, temelj svakog demokratskog društva jer omogućava unaprijeđenje postupanja i pozitivne promjene.

„U društvima zasnovanim na vladavini prava, razlike u stavovima ne treba obeshrabrivati kaznama, već prihvatiti kao konstruktivan proces koji doprinosi transparentnijem i odgovornijem obavljanju javnih funkcija. Završno mjerilo za pregovaračko poglavlje 23, koje je ključno za članstvo Crne Gore u Evropskoj uniji, predviđa efikasnu primjenu i sprovođenje prava i sloboda utvrđenih Evropskom konvencijom o ljudskim pravima, njenim protokolima i praksom Evropskog suda za ljudska prava. Zbog toga pozivamo nadležno Ministarstvo prosvjete, nauka i inovacija da odluku o kažnjavanju nastavnika Kankaraša preispita u skladu sa standardima iz prakse tog suda“, poručuju iz HRA i CGO.