Zatvori u Crnoj Gori prenatrpani; Simonović i Brajušković za ADRIU: Više koristiti alternativne sankcije

U alternativne sankcije, pojašnjava generalni direktor Direktorata za krivične sankcije i nadzor Stevan Brajušković, spadaju kazna rada u javnom interesu, uslovna osuda sa zaštitnim nadzorom i kazna zatvora koja se izvršava u prostorijama u kojima osuđena osoba stanuje.

„U pitanju su sankcije koje se izvršavaju u društvenoj zajednici, odnosno koje predstavljaju alternativu efektivnoj kazni zatvora koja se izvršava u Upravi za izvršenje krivičnih sankcija“, kaže Brajušković za naš portal.

Manji troškovi za državu, izbjegava se mogući negativan uticaj drugih zatvorenika…

Simonović ukazuje da većina građana nije dovoljno upoznata sa negativnim posljedicama zatvorskih kazni i vidi svrhu kažnjavanja prvenstveno u odmazdi.

„Građani mahom ne doživljavaju kažnjavanje kao sredstvo rehabilitacije. Međutim, treba znati da lišavanje slobode nosi sa sobom teške posljedice, kako za osuđene tako i za njihove porodice i za društvo u cjelini“, navodi on.

To, naglašava, ne samo da opterećuje zatvorski sistem i povećava budžetske izdatke, već dovodi i do ozbiljnih socijalnih problema.

„Osuđenici se odvajaju od porodica, gube poslove i suočavaju se sa stigmatizacijom koja otežava njihovu reintegraciju u društvo“, dodaje Simonović.

Kako kaže, dodatni aspekt koji treba uzeti u obzir jeste da zatvorske kazne, posebno one kratkotrajne koje traju do šest mjeseci, mogu imati kontraproduktivni efekat na proces resocijalizacije osuđenih.

„Efikasnost ovakvih kratkotrajnih zatvorskih kazni u postizanju ciljeva specijalne prevencije je duboko upitna. Naime, za tako kratki vremenski period teško je ostvariti bilo kakav pozitivan efekat na osuđeno lice u smislu njegove rehabilitacije ili resocijalizacije“, ocjenjuje Simonović.

Brajušković za ADRIU: Jedan zatvorenik dnevno košta državu 28 eura

Brajušković, pak, ukazuje da se kroz izvršenje alternativnih sankcija društvenoj zajednici daje aktivnija uloga u krivično pravnom sistemu i smanjuje zatvorska populacija, što za posledicu ima manje troškove i izdvajanja države, a, između ostalog, izbjegava se i mogući negativan uticaj drugih zatvorenika, naročito višestrukih povratnika, sa kojima bi osuđena osoba izvršavala kaznu zatvora.

„Alternativne sankcije počev od 2017. godine zauzimaju značajno mjesto u sistemu krivičnih sankcija Crne Gore, ali prostora za njihovu veću primjenu i kontinuirano jačanje tog sistema i dalje ima“, kaže generalni direktor Direktorata za krivične sankcije i nadzor.

Simonović je saglasan da je veća primjena alternativnih sankcija poželjna i ne samo to – neophodna je za stvaranje pravednijeg i efikasnijeg kaznenog sistema.

„Iako je bilo napretka u primjeni alternativnih sankcija u protekloj deceniji, one još nisu dovoljno iskorištene. Visoka stopa kratkotrajnih zatvorskih kazni pokazuje da postoji prostor za veće korišćenje alternativa“, ističe on.

“Država da eliminiše prenatrpanost u kazneno-popravnim ustanovama”

A na to, između ostalog, ukazuje i Komitet Ujedinjenih nacija za borbu protiv torture u izvještaju o Crnoj Gori, usvojenom u maju 2022. godine, kojim se poziva da država intenzivira napore da eliminiše prenatrpanost u kazneno-popravnim ustanovama pa u tom pravcu Komitet skreće pažnju na Standardna minimalna pravila Ujedinjenih nacija za alternativne nezatvorske mjere (poznatija kao Tokijska pravila).

„Navedena pravila iako neobavezujuća za države članice, predstavljaju međunarodni dokument od nesumnjivog značaja i velikog uticaja na razvoj primjene alternativnih sankcija i njihove implementacije u pojedinačne pravne sisteme. Još od ranije postoji i preporuka Evropskog komiteta za prevenciju mučenja i nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja, data u okviru pregovaračkog poglavlja 23, kojom se promovišu alternativne sankcije i mjere u zajednici u odnosu na kaznu zatvora“, objašnjava Brajušković.

Ko može raditi u javnom interesu?

Da bi neko bio osuđen na rad u javnom interesu, prvo mora biti utvrđeno da je odgovoran za lakše krivično djelo, za koje je moguće izreći novčanu kaznu ili kaznu zatvora do pet godina.

Simonović naglašava da je važno napomenuti da takva kazna ne može biti izrečena bez saglasnosti osuđenog.

“Kada je riječ o trajanju, kazna rada u javnom interesu se izvršava u opsegu od minimum 60 do maksimum 360 radnih časova. Vremenski okvir za izvršenje ove kazne ne može biti kraći od 30 dana ni duži od šest mjeseci, sa maksimalnim limitom od 60 radnih časova mjesečno. Ako osuđeni ne izvrši rad u javnom interesu, svakih započetih 60 časova može biti zamijenjeno sa jednim mjesecom zatvorske kazne”, precizira.

O kakvim poslovima je riječ?

Rad u javnom interesu je zakonski okarakterisan kao društveno koristan rad kojim se ne vrijeđa ljudsko dostojanstvo i koji se ne vrši u cilju sticanja dobiti.

“Poslovi koje lica osuđena na rad u javnom interesu obavljaju obuhvataju širok spektar aktivnosti, uključujući različite administrativne poslove, poslove održavanja i sanacije javnih prostora, poslovi održavanja higijene i sl”, zaključuje Simonović.

Ž.N.J.