Teleskop „Džejms Veb” je inženjerski poduhvat vijeka
Teleskop „Džejms Veb” je inženjerski poduhvat vijeka
„Treba napomenuti da to nije samo skok unaprijed za astronomiju, već i za inženjering. Lansirati satelit te mase, te veličine, sa ogledalom koje je kada se rasklopi prečnika 6,5 metara ogroman poduhvat. Nijedno ogledalo te veličine ne može da stane u raketu, ono je rasklapano u segmentima. Takođe, taj teleskop radi na temperaturi vrlo blizu apsolutne nule, što je opet ogroman poduhvat”, rekao je Stojanović za Tanjug.
On je naveo da je fotografija značajan događaj i kao potvrda da teleskop dobro radi, s obzirom da je imao fazu podešavanja od šest mjeseci. To je period koji je protekao od lansiranja do prve fotografije.
Stojanović je kazao da do sada nije bilo prilike da se vidi nešto kao što je „Veb” snimio, u smislu „dubine i detalja”.
Fizičar je podsjetio na teleskop „Habl” koji radi već 30 godina, i kako kaže niko nije očekivao da će raditi toliko, kao i da nema namjera da se „Habl” sada „penzioniše”.
Navodi da je razlika u fotografijama velika, ali istakao to da „Džejms Veb” teleskop posmatra u infracrvenom spektru, a „Habl” u vidljivom dijelu spektra, odnosno onako kako vidi ljudsko oko.
„Na fotkama „Habla” zvijezde imaju četiri kraka, a na fotkama „Veba” imaju šest, a to je difrakcija. Samo artefakt koji nastaje zbog sekundarnog ogledala. Taj teleskop se sastoji od dva ogledala, primarno i sekundarno, na sekundarnom postoji jedna rešetka i zbog defrakcije, savijanja svjetlosti oko njega, mi to vidimo tako. Potrebno je da se zna da tu nema nikakvih krakova, zvijezda je tačka, kada bismo fokusirali samo na nju”, objasnio je Stojanović upoređujući fotografije dva teleskopa.
Stojanović je istakao da je infracrveni dio spektra, koji „Džejms Veba” može da snimi, izuzetno bitan za ljude kao posmatrače.
„Kada, na primjer, imate maglu i vozači uključe svjetla za maglu, to su crvena svjetla koja se vide mnogo dublje kroz maglu nego obična. Na sličan način i ovo funkcioniše, mi kroz infracrveni dio možemo da posmatramo dublje u oblak i da vidimo zvijezde koje se stvaraju u gasnom oblaku, kao i nove planetarne sisteme i drugo”, rekao je Stojanović.
On je dodao i da će informacije, snimci i podaci koje će imati od teleskopa „Veb” omogućiti mnogo bolji uvid u to kako su nastale galaksije, kako su nastale prve zvijezde i jer upravo to sada možemo da posmatramo, a to će, kako je rekao, pokrenuti i neku novu nauku i nove ideje.
Na pitanje interesovanja mladih i građana uopšte za astronomiju Stojanović je kazao da interesovanje uvijek postoji, i da se iz Astronomske opservatorije Beograd uvek trude da promovišu astronomiju i nauku uopšte.
Kazao je da su posebno raspoloženi da prime đake iz osnovnih i srednjih škola, i studente.
Napomenuo je da AO Beograd ima i „otvorena vrata” jednom mjesečno, ali i da i tokom pandemije virusa i sada kada postoji skok broja zaraženih slijede preporuke da se izbjegavaju grupna okupljanja.
Dodao je da je u fazi izrade i Muzej astronomije.
„U fazi izrade je i Muzej astronomije koji će biti na astronomskoj opservatoriji, i koji će u stvari pokazati sve što mi imamo u našoj kolekciji, posebno jako stare jer opservatorija je osnovana još 1887. godine”, rekao je Stojanović.
Stojanović je kazao i da su sva posmatranja pomjerena iz Beograda na planinu Vidojevicu i da se tamo nalazi i naš najveći teleskop koji ima prečnik ogledala od 1,4 metra.
