Informacija za voćare: Sorte jabuke “florina”, “goldraš” i “topaz” otpornije na bolesti

Ekološka proizvodnja njemu je važna ne toliko da bi prodao velike količine jabuka kao ekološku jabuku, značajnije je, kaže, da ima sirovinu za svoje ekološke proizvode, prvenstveno za jabučni ocat i jabučni sok. To mu je, kao proizvođaču ekoloških vrsta sirćeta i sokova glavni cilj svega. On je u Instutu za voćarstvo i na Poljoprivrednom fakultetu u Zagrebu proveo cijeli radni vijek, dok 1993. godine nije prešao u privatni sektor, tako što je kupio zadružni podrum “Vivodina”, osnovan 1938. godine i preuredio ga u vinski podrum, gdje proizvodi i ekološke sokove i sirće.

Prvi voćnjak posadio je 1978. godine, proširio ga 1981, pa 1995. godine. U prvom je vodeća sorta bila “ajdared”, zatim “zlatni delišes”, “jonagold”, a u ovom iz `95. godine bile su zastupljene modernije sorte “gala”, “elstar”. 

”Zadnje jabuke sam sadio prije 27 godina, a sad ćemo ih iskrčiti čupanjem iz korijena i sadnjom novih nerezistentnih sorti (onih koje se ne prskaju). Prije smo imali plantažu od tri hektara sa sedam hiljada jabuka, sad imamo dva ipo hektara, iskrčili smo pola hektara, a čim završi berba, odmah ćemo iskrčiti i ostalo. Imam sreću te moj susjed ima mašinu koja hvata, iščupa i onda odreže stablo, koje možemo upotrijebiti za ogrijev, a korijen možemo samljeti, ili se može iskopati rupa pa sve panjeve zakopati zajedno. Onda se zemlja isfreza, pripremi se i već u proljeće sljedeće godine, negdje u maju biće nova sadnja”, objašnjava vrsni stručnjak, koji je bio aktivan na teritoriji cijele bivše Jugoslavije. 

Od jabučnog vina do sirćeta
”Proizvodnja sirćeta je čista oksidacija. Oksidiranjem alkohola dobijate kisjelinu, ali taj proces zahtijeva stvaranje idealnih uslova za bakteriju “Acetobacter subohidans”. Mora imati stalni dovod kiseonika, jer kada bih zaustavio acetator jednu minutu, sve bakterije će pokrepati i treba mi dvije sedmice da to obnovim. Zato taj acetator ima turbinu koja stalno upumpava vazduh u rezervoar koji ima 13 hiljada litara, ogromna cisterna, i on održava stalnu temperaturu od 28 stepeni. Moguće je da se kontrolišu temperatura i dovod vazduha i fermentacija ide jako brzo. Alkohol napadaju ne samo octene bakterije, nego i maslačne bakterije, koje fermerntacijom stvaraju kisjeli kupus i ako se to ne kontroliše, onda sadržaj dobija strani miris. Jedan proces je do proizvodnje jabučnog vina, koji obično traje mjesec-dva, a kad dobijem vino, mogu svaki dan da proizvedem po šest hiljada litara sirćeta. To dajem redovno na analizu, stroga je kontrola”, objasnio nam je agronom Vrbanek. 

”Sada nas čeka krčenje oko pet hiljada stabala jabuka na dva ipo hektara površine, uglavnom su to sorte “ajdared”, “jonagold”, “zlatni delišes”, imali smo i “gloster”, koji smo kalemili- već onda kad smo posadili tu sortu vidio sam da se ne traži toliko. Moguće je to uraditi – imate stablo, voćku koja sad rodi i umjesto da to čupate pa sadite novo, vi je kalemite na tri mjesta na “engleski spoj” (pelcuje se pod koru). Jednu godinu preskočite rod, a s obzirom da je korijen jak, to brzo naraste i opet rađa. Kad iskrčimo stare nasade jabuka, neće to više biti tako intenzivan zasad (ne tako guste sadnje), posadićemo oko dvije hiljade novih sadnica, bez armature, to je prirodan uzgoj, želimo da imamo ekološku proizvodnju. Nove sadnice će biti nerezistentne sorte, nove selekcije koje ne treba prskati- “florina”, koja je vodeća, onda “goldraš”, “topaz”, možda još neka. Nije dobro imati prevelik broj sorti, jer onda vam se razvuče ta berba. To će za četiri godine biti u punom rodu, očekujem oko četiri vagona po hektaru, znači, oko sto tona jabuka”, objašnjava Vrbanek za “Dan”. On i tokom avgusta proizvodi jabukovo sirće, vinsko bijelo sirće, vinsko crno od sorte plavac mali i sirće od meda. Jabuke su dobro rodile, te otkupljuje rod i od lokalnih voćara. Sve je to, kaže, ekološka proizvodnja, ali bez sertifikata i nije pod kontrolom.

Receptura proizvodnje octa je klasična- uberu jabuke, samelju ih, odmah ih presuju i dobiju sok. Taj sok prefermentiraju i dobiju jabučno vino. Zatim u najsavremenijem uređaju za proizvodnju octa, koji takođe imaju, od tog jabučnog vina proizvode sirće, bez ikakvih dodataka. Jedino što koriste je poseban soj bakterije, koja obavlja vrenje octa, “Acetobacter subohidans”, tu kultura bakterije koju kupuje u Beču.