Spaić: Osobe sa invaliditetom imaju pravo na besplatno školovanje i stipendije, dokumenta mogu predati i sami

Na početku smo nove školske godine te mnogi studenti, među njima i studenti sa invaliditetom počinju sa svojim obavezama na fakultetima. Sa obzirom na to imam potrebu pomenuti neka od prava koja se tiču lica sa invaliditetom u obrazovanju.

Riječ je o pravu lica sa invaliditetom na besplatno školovanje i stipendije. Pomenuta prava licima sa invaliditetom garantuje Zakon o visokom obrazovanju te se ona zaista poštuju, ali kao takva nisu najbolje promovisana u javnosti. a prije svega među licima sa invaliditetom.

Među ciljevima visokog obrazovanja navodi se i cilj obezbjeđivanja uslova za nesmetan pristup visokom obrazovanju. U skladu sa članom 6 Zakona o visokom obrazovanju svima se garantuje dostupnost visokog obrazovanja odnosno zabrana diskriminacije po raznim osnovama među kojima je naravno i invaliditet, dok u članu 70 istog zakona studenti sa invaliditetom oslobađaju se plaćanja školarine. Ovo pravo garantuje se studentima sa invaliditetom bez obzira na vrstu i stepen invaliditeta ili oštećenja, godine starosti kao i bez obzira na studentski program i univerzitet i fakultet koji studira ili želi da studira. Besplatno školovanje garantuje se za osnovne, specijallističke, master i doktorske studije. Besplatno školovanje pored troškova za školaririnu podrazumijeva i troškove administrativnih i drugih taksi prilikom prijavljivanja i izvršavanja studijskih obaveza. Konačna odluka u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju na osnovu dostavljene dokumentacije je na Upravnim odborima univerziteta odnosno fakulteta.

Većinski do sada spiskove studenata sa invaliditetom univerzitetima i fakultetima bile su dostavljani od strane određenih udruženja ili organizacija civilnog sektora koji se bave tematikom lica sa invaliditetom. Kao servis koji posreduje odnosno može pomoći licima sa invaliditetom da im dokumenta proslijedi to je naravno u redu, ali želim naglasiti da isti taj posao mogu uraditi i same osobe sa invaliditetom bez ikakvih posrednika jer je pravo na besplatno školovanje koje se u skladu sa zakonom omogućava individualno svakoj osobi sa invaliditetom koja studira, odnosno dato pravo omogućava država Crna Gora.

Želim ovim putem upoznati sve osobe sa invaliditetom koje studiraju ili tek imaju želju kročiti u akademski svijet da je pomenuto pravo njihovo, odnosno da im ga garantuje Crna Gora kao država, te da osim na ustaljeni način predavanja dokumentacije preko posrednika iz civilnog sektora to mogu uraditi individualno. Na taj način takođe smatram da se gradi slika samostalnosti što bi u suštini svaka osoba sa invaliditetom u skladu sa svojim mogućnostima trebala biti. Želim napomenuti, da ne bih bio pogrešno shvaćen, da ovim uopšte ne osporavam djelovanje civilnog sektora po ovom pitanju, niti odgovaram bilo koga da preko posrednika djeluje, samo želim podstaći i po ovom pitanju lica sa invaliditetom na samostalno djelovanje jer je to takođe jedan od koraka ka samostalnosti.

Zbog ustaljenog djelovanja predavanja dokumentacije putem posrednika iz civilnog sektora često se zna desiti da na fakultetima ili univerzitetima kao jedini način predavanja dokumentacije vide spiskove studenata sa invaliditetom koje šalju iz udruženja ili organizacija koje se time bave. U to ime želim poručiti svim univerzitetima i fakultetima Crne Gore da pomenuto pravo ima svaka osoba sa invaliditetom bilo da dokumentaciju preda preko posrednika ili individualno.

Ista stvar može se reći kada su u pitanju konkursi za stipendije. Do sada je bila praksa nadležnog Ministarstva i lokalnih samouprava da se licima sa invaliditetom koji u skladu sa konkursom mogu ostvariti pravo na stipendiju ona omogući bez obzira na prosjek, te se dokumentacija dostavlja, opet po ustaljenoj praksi preko posrednika. Kao i kada je u pitanju besplatno školovanje i pravo na stipendiju je pravo svake osobe sa invaliditetom koja ispunjava uslove propisane konkursom te u to ime želim upoznati nadležno Ministarstvo i lokalne samouprave da se pomenuta prava mogu ostvariti i individualno kao i na osnovu spiskova koje šalju iz civilnog sektora.

Na kraju želim pohvaliti Vladu Crne Gore koja je odlučila da se visine studentskih kredita i stipendija povećaju a osim toga treba istaći da je praksa omogućavanja prava na stipendije bez obzira na prosjek licima sa invaliditetom te prava na besplatno školovanje nešto čime se Crna Gora može pohvaliti kada je pomenuta tematika u pitanju.