Unesko poziva na zabranu mobilnih telefona u školama: “Novo nije uvijek bolje, digitalna tehnologija ometa učenje”

Poziv na zabranu pametnih telefona u učionicama jasan je znak da digitalna tehnologija u cjelini, uključujući i vještačku inteligenciju uvijek treba da bude u službi “humanocentričnog pogleda” na obrazovanje, a nikada ne zamjenjuju direktnu interakciju sa učiteljima.

Guardian piše da Unesko upozorava zakonodavce na nepromišljeno prihvatanje digitalnih tehnologija, tvrdeći da je njihov pozitivan uticaj na ishod učenja i ekonomsku efikasnost može biti precijenjen, a da novo nije uvijek i bolje.

“Ne donose sve promjene napredak. Samo zato što se nešto može uraditi, ne znači da treba da se radi”, zaključuje se u izvještaju.

Kako se veliki dio obrazovanja premješta u onlaj sferu, naročito na univerzitetima, Unesko poziva tvorce politika da ne zanemaruju “društvenu dimenziju” obrazovanja, koja uključuje direktno učenje licem u lice.

“Oni koji podstiču individualizaciju, možda potpuno gube iz vida šta je uopšte obrazovanje. Digitalna revolucija nosi nemerljiv potencijal, ali baš kao što postoje upozorenja, kako bi trebalo da bude regulisano u društvu, slična pažnja mora da se pokloni načinu na koji se koristi u obrazovanju”, kaže generalna direktorka Uneska Odri Azule.

“Njegova upotreba mora biti u službi poboljšanih iskustava u učenju i za blagostanje učenika i učitelja, a ne na njihovu štetu. Držite potrebe učenika na prvom mjestu i podržite nastavnike. Internet veze nisu zamjena za ljudsku interakciju”, dodala je Azule.

U Uneskovom izvještaju stoji da je državama potrebno da odrede jasne ciljeve i principe kako bi obezbijedili da digitalna tehnologija u obrazovanju bude na korist, umjesto da šteti i zdravlju pojedinačnih učenika, ali i demokratiji i ljudskim pravima kroz narušavanje privatnosti i širenje mržnje na internetu.

Prekomjerna ili neadekvatna upotreba tehnologije u učionici i kući, bilo da je riječ o pametnim telefonima, tabletima ili računarima, može da odvlači pažnju, ometa i tako ima odlučujući uticaj na učenje, ocjenjuju stručnjaci. U izvještaju se navodi velika međunarodna studija koja je proučavala rezultate niza istraživanja i koja je ukazala na “negativnu povezanost” između pretjerane upotrebe digitalne tehnologije i učinka učenja.

Iako tehnologija može da potencijalno otvori prilike za učenje za milione ljudi, nemaju svi istu korist od nje, pa mnogi siromašniji ljudi širom svijeta bivaju isključeni. Infrastruktura za digitalno obrazovanje je skupa, a cijena koju plaća životno okruženje često se potcjenjuje.

Malo je istraživanja koja nedvosmisleno ukazuju na to da digitalna tehnologija značajno dodaje na vrijednosti obrazovanju, navodi Unesko u izvještaju Svjetskog obrazovnog monitoringa za 2023. godinu. Veliki dio dokaza u prilog toj tezi dobijen je u istražvanjima koja su finansirale privatne kompanije, pokušavajući da prodaju digitalna učila. Njihov rastući uticaj na obrazovnu politiku u zemljama širom svijeta je “razlog za zabrinutost”, dodaje se u izvještaju.

Unesko navodi da se “zemlje polako bude po pitanju značaja toga da učenike stave na prvo mjesto”. Agencija navodi primjer Kine, koja je ograničila upotrebu digitalnih uređaja u procesu učenja na trideset procenata, a od učenika se očekuje da redovno prave pauze u gledanju u ekran.

Opšeprihvaćeno je da je onlajn učenje “zaustavilo uništavanje obrazovanja” kada su se škole i univerziteti zatvorili tokom pandemije. Procjenjuje se da je u tom periodu više od milijardu učenika širom svijeta prešlo na učenje preko interneta. Međutim, milioni siromašnih, koji nisu imali pristup internetu su izostavljeni.

Na osnovu analize 200 obrazovnih sistema širom svijeta, Unesko procenjuje da je svaka šesta država zabranila pametne telefone u školama ili kroz zakone ili kroz pravilnike. Među njima je i Francuska, koja je to pravilo uvela 2018, kao i Holandija, gdje će odluka stupiti na snagu 2024. godine.

Najavljujući zabranu ovog mjeseca, holandski ministar obrazovanja Robert Dijkgraf je rekao: “Učenici treba da se koncertrišu i dobiju priliku da dobro uče. Mobilni telefoni su ometači – to pokazuju naučna istraživanja. Treba da zaštitimo učenike od toga”.