Zašto sve zemlje ne mogu da budu kao Finska kada je riječ o bezbjednosti na putevima

Neke od njih su smanjenje ograničenja brzine u većini urbanih područja i postavljanja automatskih kamera za kontrolu brzine na gotovo 3.000 kilometara glavnih puteva.

Tu su i izgradnja pješačkih i biciklističkih staza i 400 kilometara auto-puteva.

Finska je dobila nagradu za Indeks performansi bezbjednosti na putevima (PIN) za 2024. godinu, za izvanredan napredak u bezbjednosti na putevima.

Vijest o nagradi objavio je Evropski savjet za bezbjednost saobraćaja, nezavisna neprofitna organizacija sa sjedištem u Briselu, ranije ovog ljeta.

Kako je Finska to postigla?

„U Finskoj kažu nesreće ne dolaze sa zvonom oko vrata“, kaže Antonio Avenoso, izvršni direktor Evropskog savjeta za bezbjednost saobraćaja. „To možda objašnjava zašto Finci imaju tako sveobuhvatan i strateški pristup, koji pokriva mnoge različite aspekte opasnosti na putevima“.

Trenutna strategija Finske za bezbjednost saobraćaja vođena je pristupom Vision Zero ili Safe System. On uzima u obzir ljudske greške, a prvi put je primijenjen u Švedskoj 90-ih godina.

Cilj ove inicijative je da se eliminišu sve nesreće sa smrtnim ishodom i ozbiljne povrede na putevima kroz stvaranje višestrukih slojeva zaštite. To podrazumijeva da ako jedan sloj zakaže, drugi formiraju sigurnosnu mrežu koja će ublažiti posljedice sudara.

Infrastrukturna poboljšanja

Pored smanjenja brzine, implementacije infrastrukturnih poboljšanja i postavljanja kamera za brzinu, istraživači navode da finska nacionalna strategija bezbjednosti u saobraćaju obuhvata niz mjera.

Te mjere uključuju poboljšanje saobraćajnih vještina različitih korisnika puteva iz raznih starosnih grupa i ispitivanje udjela škola koje pružaju saobraćajno obrazovanje za djecu. Takođe tu je i smanjenje broja nesreća u kojima su učestvovali djeca ili mladi.

Usmjereni su i na pitanja mentalnog zdravlja kao dijela pristupa bezbjednosti u saobraćaju. Finska i Estonija su jedine dvije zemlje EU koje uključuju samoubistva na putevima u statistiku smrtnih slučajeva.

Takođe, važna je i podrška nošenju kaciga za motocikliste i vozače mopeda, gdje je stopa nošenja između 99 i 100 odsto.

Ništa manje važno nije ni omogućavanje policiji da sprovodi nasumične testove na alkohol i drogu kod vozača.

Ugradnja alko-brava je obavezna u svim školskim autobusima i taksijima u Finskoj.

Instaliraju se i u vozila vozača osuđenih za vožnju u pijanom stanju, kao dio dugoročnog rehabilitacionog programa koji se koristi kao alternativa zabrani vožnje.

„Finska je jedina zemlja u Evropi koja detaljno istražuje svaki pojedinačni smrtni ishod u saobraćaju“, dodao je Avenoso.

Šta je pokazao izvještaj?

Nagrada Finskoj podudara se s novim izvještajem Evropskog savjeta za bezbjednost saobraćaja (ETSC) koji pokazuje da je prošle godine na putevima EU bilo 20.418 smrtnih slučajeva.

To predstavlja smanjenje od samo jedan odsto u poređenju sa 2022. što ukazuje na stagnaciju u napretku širom Evrope posljednjih godina.

Kako bi se riješila razlika između uspjeha Finske i opšteg nedostatka napretka u EU, Evropski savjet za bezbjednost saobraćaja poziva na osnivanje agencije za bezbjednost saobraćaja u EU.

Ta agencija bi imala širok nadzor nad nekoliko stvari.

To se odnosi na praćenje uvođenja automatskih vozila, sprovođenje istraga o nesrećama, reviziju propisa o bezbjednosti vozila i poboljšanje inspekcija.

Grupa je istakla da, dok ostali glavni oblici transporta u Evropi (avio, pomorski i željeznički) imaju agencije EU zadužene za bezbjednost, ne postoji takva agencija za drumsku sigurnost.

„Bezbjednost na putevima mora ponovo postati prioritet”, rekao je Avenoso.

„Na putevima EU poginulo je 100.000 ljudi u posljednjih pet godina, a još 100.000 će stradati u narednih pet ako se ništa ne promijeni“, naglasio je.